HIV: Punca, Gejala, dan Pencegahan

HIV (Human Immunodeficiency Virus) ialah virus yang menyerang sistem imun badan, khususnya sel CD4 (sel T), yang berfungsi melawan jangkitan. Jika tidak dirawat, HIV boleh menyebabkan kemerosotan sistem imun secara beransur-ansur dan membawa kepada sindrom yang dikenali sebagai AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome). Walaupun HIV masih belum mempunyai penawar, rawatan antiretroviral (ART) boleh membantu individu dengan HIV hidup sihat lebih lama dan mencegah perkembangan AIDS.

Punca dan Cara Penyebaran HIV

HIV disebarkan melalui cecair tubuh yang mengandungi virus ini. Berikut adalah beberapa cara utama HIV boleh dijangkiti:

1. Hubungan Seksual Tanpa Perlindungan – Hubungan seksual tanpa perlindungan dengan individu yang dijangkiti HIV boleh menyebabkan penyebaran virus, terutamanya melalui hubungan seks faraj, dubur, atau oral.
2. Perkongsian Jarum Suntikan – Penggunaan dan perkongsian jarum suntikan yang tercemar dengan darah yang mengandungi HIV adalah satu lagi cara utama penyebaran virus, terutamanya dalam kalangan pengguna dadah suntikan.
3. Dari Ibu ke Anak – Ibu yang dijangkiti HIV boleh memindahkan virus kepada bayi mereka semasa mengandung, kelahiran, atau penyusuan.
4. Pemindahan Darah Tercemar – Walaupun pemindahan darah di kebanyakan negara adalah selamat kerana saringan yang ketat, terdapat risiko jangkitan HIV melalui darah yang tercemar.

Gejala HIV

Gejala HIV berbeza mengikut peringkat jangkitan:

1. Fasa Awal (Jangkitan Akut HIV)
   • Kebanyakan individu mengalami simptom seperti selesema dalam masa dua hingga empat minggu selepas dijangkiti. Gejala mungkin termasuk:
     • Demam
     • Sakit tekak
     • Sakit kepala
     • Letih
     • Ruam kulit
     • Bengkak kelenjar limfa Gejala-gejala ini biasanya hilang dalam masa beberapa minggu.
2. Fasa Laten (Asimptomatik)
   • Selepas fasa awal, virus HIV menjadi kurang aktif tetapi masih ada di dalam tubuh. Pada peringkat ini, seseorang mungkin tidak mengalami sebarang gejala selama beberapa tahun, namun virus masih boleh disebarkan kepada orang lain.
3. Fasa AIDS (Sindrom Kurang Daya Tahan Melawan Penyakit)
   • Sekiranya HIV tidak dirawat, virus ini akhirnya merosakkan sistem imun secara kritikal, menyebabkan seseorang terdedah kepada jangkitan dan penyakit yang serius, termasuk jangkitan oportunistik dan kanser. Gejala pada tahap ini termasuk:
     • Penurunan berat badan yang ketara
     • Demam berterusan
     • Berpeluh malam
     • Batuk yang berpanjangan
     • Cirit-birit kronik
     • Keletihan yang melampau

Pencegahan HIV

Terdapat beberapa langkah yang boleh diambil untuk mencegah penyebaran HIV:

1. Hubungan Seksual Selamat
   • Menggunakan kondom dengan betul setiap kali melakukan hubungan seks boleh mengurangkan risiko jangkitan HIV dan penyakit kelamin lain.
2. Ujian dan Rawatan Awal
   • Menjalani ujian HIV secara berkala, terutama jika mempunyai faktor risiko, adalah penting. Rawatan awal dengan ubat antiretroviral boleh mengurangkan viral load (jumlah virus dalam darah) sehingga ke tahap yang tidak dapat dikesan, yang seterusnya mengurangkan risiko penyebaran.
3. Tidak Berkongsi Jarum Suntikan
   • Jangan sekali-kali berkongsi jarum suntikan atau peralatan yang digunakan untuk menyuntik dadah.
4. Profilaksis Pra-Pendedahan (PrEP)
   • PrEP adalah ubat yang diambil oleh individu yang tidak dijangkiti HIV tetapi berisiko tinggi mendapat jangkitan. Ia terbukti sangat berkesan dalam mengurangkan risiko jangkitan HIV apabila digunakan secara konsisten.
5. Rawatan untuk Ibu Hamil yang Positif HIV
   • Ibu hamil yang dijangkiti HIV perlu menjalani rawatan untuk mengurangkan risiko penularan kepada bayi mereka. Rawatan ini boleh mengurangkan risiko kepada kurang daripada 1%.

Rawatan HIV

Walaupun masih tiada penawar untuk HIV, rawatan dengan terapi antiretroviral (ART) sangat berkesan. ART berfungsi dengan menekan virus dalam tubuh, menjadikannya kurang aktif dan mencegah kerosakan kepada sistem imun. Individu yang menjalani rawatan ini dengan konsisten boleh menjalani kehidupan yang sihat dan normal.

Kesimpulan

HIV adalah virus yang boleh membawa kepada kemerosotan sistem imun dan seterusnya AIDS jika tidak dirawat. Walaupun HIV tidak mempunyai penawar, langkah pencegahan yang berkesan dan rawatan antiretroviral boleh membantu mengawal penyebaran virus dan membolehkan penghidap HIV menjalani kehidupan yang sihat. Kesedaran dan pendidikan tentang cara penyebaran dan pencegahan HIV adalah penting dalam mengurangkan penyebaran virus ini di kalangan masyarakat.